1 Mart 2014 Cumartesi

ANNE KARNINDAKİ BEBEĞİN BEYİN VE ZEKA GELİŞİMİ

Beyin Gelişimi ;

Gebeliğin 4. haftasında beyin ve omurilik soğanı gelişmeye başlar. Kalp atımı 5. haftada başlar ve 8. haftadan itibaren beynin kontrolü altına girer. Dokuzuncu haftada beyin ve omurilik tam olarak gelişmiştir ve bebek ( fetüs) hareketlerini kontrole başlar. 15. haftada işitme duyusu, 18. haftada görme duyusu oluşmaya başlar. 20. haftada beyin hücreleri arasında bağlantılar oluşur ve beyin gelişimi 4-6 yaşlarına kadar tamamlanır. 26. haftada işitme ve duyma iyice belirgin hal alır. Doğumda beyin hücre sayısı 100 milyar civarıdır. Doğumda bebek beyni erişkinin 4 de 1 i kadardır.

 
Zeka Gelişimi ;

Fetus zekası, % 60 anne babadan gelen genetik yapı, % 40 rahim içi ortamından ve beslenme koşulları ile şekillenir. Zeki bir anne babanın bebeğinin zeki olması beklenir. Gebelikte çevresel şartlar, beslenme koşulları, fiziksel ve psikolojik durum, annenin hipertansiyon, kalp, diabet vb gibi hastalıkları, sigara ve alkol kullanımı, yaşı vb bebeğin zekasını etkiler. İyi bir gebelik süreci, dengeli beslenme, yeterli vitamin ve mineral alımı, zararlı dış etkenlerin bertaraf edilmesi fetal zekayı olumlu etkiler.

Beyin ve Zeka Gelişimine Etkili Zararlı Durumlar ;

-- Anne baba yaşının ileri olması; özellikle ileri yaş annelerde kan dolaşımının azalmasına bağlı olarak fetüs beynine giden kan akımı azalır, oksijenlenme ve beslenme yetersizliği ortaya çıkar. İleri yaşlarda öğrenme güçlüğü, bellek zayıflığı gibi durumlar ortaya çıkabilir. Şizofreni ve otizme yatkınlık artar.

-- Erken doğan bebeklerde , beynin yetersiz oksijenlenmesine bağlı olarak beyin hücre harabiyeti olabilir. Spastik çocuk, zeka geriliği, öğrenme ve konuşma bozukluğu oluşabilir.

--Gebelikte yetersiz beslenme, özellikle diyette Vitamin A, D, E , B6, B12, Folik asit, Omega 3 , Demir, Bakır, Çinko, Selenyum, Iyot eksikliğinde bebekte öğrenme güçlüğü, geç konuşma, davranış problemleri, motor fonksiyonda gecikme ve düşük zeka durumları ortaya çıkabilir.

-- Annenin psikolojik durumu, fetüs gelişimi için oldukça önemlidir. Aşırı sıkıntı stres içindeki annelerde kanda kortizon hormon seviyesi yükselir ve bebekte beyin gelişimini etkileyebilir. Annenin iyilik hali, mutluluğu bebeğe olumlu bir mesajdır. Psikolojisi bozuk annenin bebeğinde ileri yaşlarda şizofreniye yatkınlık vardır.

--Sigara, alkol , ilaç bağımlılığı; sigara içen kadınlarda fetüs beynine giden oksijen azalır, beyin hücrelerinde harabiyet meydana gelir. Çocukluk ve erken erişkin dönemde düşük zeka, öğrenme güçlüğü, duygusal bozukluklar ortaya çıkabilir. Alkol alan gebelerde direk beyin hücre harabiyeti olur, dikkat eksikliği, davranış bozukluğu, sebep sonuç ilişkisi kuramama, motor fonksiyon bozukluğu oluşabilir. Aşırı alkol alımında kafatası küçüklüğü dolayısı ile zeka geriliği ortaya çıkar. Kokain eroin gibi madde bağımlılığı olan gebelerde zeka geriliği, küçük kafa, davranış bozukluğu, sosyalleşme problemleri ortaya çıkar.

-- Gebelikte Kızamıkçık, Toksoplazma, CMV, Herpes Tip 2 gibi enfeksiyonlar fetusta beyin harabiyeti, görme problemleri, işitme kaybı, epilepsi ve zeka geriliğine yol açabilir.

-- Güneş ışını eksikliği, vitamin D eksikliğine yol açarak gelişme ve zeka geriliği yapabilir.

-- Toksik maddelere maruz kalmak, özellikle derin sularda yaşayan balıkları ( tuna, somon, kılıç balığı vb ) yiyen gebelerde ayrıca hava kirliliğinin fazla olduğu, egzos dumanının fazla olduğu bölgelerde yaşayan kadınlarda kanlarında Cıva, Kurşun, Kadmiyum, Toluen gibi ağır metal seviyeleri yükselir ve fetüs beynine toksik etki oluşur. Zeka geriliği, davranış problemleri ve otizme yatkınlık artar. Nemlendiriciler, duş jelleri ve konserve besinler dikkatli kullanılmalıdır.

Beyin ve Zeka Gelişimine Faydalı Durumlar;

--Anne adayının ruh halinin iyi olması, karnındaki bebeği okşaması, onunla konuşması, ona müzik dinletmesi fetusun zeka gelişimine ve duygusal durumuna olumlu yansıyacaktır. Bebeğin ileri yaşlarda hafıza ve emosyonel durumunda güçlenme, dikkatinde artış, konuşmada ,öğrenmede ve sosyalleşmede kolaylık olacaktır.

--Yeterli ve dengeli beslenme, diyette yeterli vitamin ve minerallerin alınması, kilo alımının dengede tutulması beyin gelişimini olumlu etkileyecektir. Ortalama gebelik boyunca 10-12 kg alınması gerekir. Aşırı kilo alımında bebeğin iri olması durumunda doğumda zorluk ve beyinde zedelenme olabilir. Yetersiz kilo alımında bebekte gelişme geriliği ve düşük zeka ortaya çıkabilir.

-- Egzersiz, gebenin haftada en az 3 kere en az 20 dakika basit egzersiz yapması bebeğin kalp, akciğer ve beyin gelişimine olumlu yansır.

Sonuç olarak, her ne kadar fetüs zeka gelişiminde anne ve babadan gelen genetik özellikler baskın etkiye sahip olsa da, rahim içi ortamda beslenme, zararlı etkenlerden kaçınma, annenin psikolojik durumu, egzersiz vb gibi çevresel faktörler fetüs zeka gelişiminde oldukça önemlidir. Rahim içi ortamda 4.-20. haftalar arası gelişim özellikle önemli olup bu dönemde uygun beslenme ile yeterli vitamin, mineral ve kalori alınmalıdır.

Op.Dr.İsmet Yıldırım
www.drismetyildirim.com